Kiedy wartość wycenionego programu opcyjnego obciąża wynik spółki, a kiedy nie?

Kiedy wartość wycenionego programu opcyjnego obciąża wynik spółki, a kiedy nie?

W spółkach raportujących zgodnie z zasadami Międzynarodowych Standardów Rachunkowości kwestie ujęcia kosztów programu motywacyjnego opartego o płatność w formie akcji własnych reguluje standard MSSF 2. Zgodnie z jego zapisami spółka powinna wykazać w rachunku zysków i strat koszty związane z transakcjami, w których opcje na akcje są przyznawane pracownikom.

Kluczową kwestią mającą wpływ na księgowanie kosztów programu jest kwestia warunków nabywania uprawnień. Można je podzielić na dwie grupy: warunki rynkowe oraz warunki inne niż rynkowe. Realizacja warunków rynkowych jest uzależniona od ceny rynkowej instrumentu (kurs akcji) lub relacji ceny rynkowej do indeksu cen rynkowych innych jednostek. Warunki inne niż rynkowe obejmują wszelkie inne warunki, które nie są związane z ceną rynkową instrumentu. Najczęściej są to wyniki lub wskaźniki finansowe (zysk netto, EBIT, przychody, marża netto itp.).

Sposób podejścia do warunków nabywania uprawnień definiuje paragraf 19 MSSF 2: „Przyznanie instrumentów kapitałowych może być uzależnione od spełnienia określonych warunków nabycia uprawnień. Na przykład przyznanie akcji lub opcji na akcje pracownikowi jest zazwyczaj uzależnione od jego pozostania w jednostce przez określony okres. Innym rodzajem warunków nabycia uprawnień może być osiągnięcie przez jednostkę określonych wyników gospodarczych (warunki związane z dokonaniami), takich jak osiągnięcie określonego wzrostu zysków lub określonego wzrostu ceny akcji. Warunki nabycia uprawnień, inne niż warunki rynkowe, nie powinny być uwzględniane przy szacowaniu na dzień wyceny wartości godziwej akcji lub opcji na akcje. Zamiast tego, warunki nabycia uprawnień powinny zostać uwzględnione poprzez korektę liczby instrumentów kapitałowych, która jest wykorzystywana w wycenie wartości całej transakcji, tak, aby wartość ujętych towarów lub usług w zamian za przyznane instrumenty kapitałowe uwzględniała liczbę instrumentów, do których ostatecznie zostaną nabyte uprawnienia. W konsekwencji tego, w ostatecznym rozliczeniu żadna kwota nie powinna zostać ujęta dla otrzymanych towarów lub usług, jeżeli nie nastąpi nabycie uprawnień do żadnego przyznanego instrumentu kapitałowego w związku z niespełnieniem warunków nabycia uprawnień”.

W paragrafie 20 sprecyzowano sposób postępowania w przypadku programów z warunkiem innym niż rynkowy: „W celu wypełnienia postanowień paragrafu 19, jednostka powinna w okresie nabywania uprawnień ujmować kwotę dla otrzymywanych towarów lub usług wykorzystując najlepsze dostępne szacunki liczby instrumentów kapitałowych, do których nastąpi nabycie uprawnień. Jednostka powinna dokonać, jeśli to konieczne, korekty tych szacunków, jeśli późniejsze informacje wskazują, że liczba instrumentów kapitałowych, do których nastąpi nabycie uprawnień, różni się od wcześniejszych oszacowań. Na dzień nabycia uprawnień jednostka powinna skorygować szacunek do poziomu liczby instrumentów kapitałowych, do których ostatecznie zostały nabyte uprawnienia”.