Kiedy trzeba wycenić program opcji na akcje? Jak ustalić grant date?

Kiedy trzeba wycenić program opcji na akcje? Jak ustalić grant date?

Zgodnie z paragrafem 16 MSSF 2 Płatność w formie akcji własnych (Share-Based Payments): „w przypadku transakcji wycenianych poprzez odniesienie do wartości godziwej przyznanych instrumentów kapitałowych, jednostka powinna ustalić wartość godziwą przyznanych instrumentów kapitałowych na dzień wyceny. Jednostka powinna ustalić wartość godziwą na podstawie cen rynkowych (jeśli są dostępne), biorąc pod uwagę terminy i warunki, na których instrumenty zostały przyznane” i dalej zgodnie z paragrafem 17: „jeżeli ceny rynkowe nie są dostępne, jednostka powinna oszacować wartość godziwą przyznanych instrumentów kapitałowych stosując metodę wyceny wartości, która pozwala oszacować cenę instrumentów kapitałowych, jaka zostałaby określona na dzień wyceny pomiędzy zainteresowanymi, dobrze poinformowanymi i niezależnymi stronami transakcji”.

Wartość godziwą przyznanych instrumentów kapitałowych określa się na dzień przyznania (tzw. grant date) tych instrumentów. Dzień przyznania został zdefiniowany w standardzie jako „dzień, w którym jednostka oraz druga strona (w tym pracownik) zawierają umowę dotyczącą płatności w formie akcji, czyli dzień, w którym obie strony przyjmują uzgodnione terminy i warunki porozumienia. W dniu przyznania jednostka przekazuje kontrahentowi prawo do środków pieniężnych, innych aktywów lub własnych instrumentów kapitałowych, przy założeniu, że określone warunki (jeśli istnieją) nabycia uprawnień zostały spełnione. Jeśli umowa wymaga zatwierdzenia (na przykład ze strony akcjonariuszy), dniem przyznania jest dzień, gdy zatwierdzenie to zostanie uzyskane.” Inaczej mówiąc, dzień przyznania wyznacza moment od kiedy pracownik ma świadomość jakie są warunki programu i spodziewa się, że może w nim uczestniczyć. Na podstawie takiej wiedzy jednostka racjonalna, która akceptuje reguły programu będzie poprzez bardziej wytężoną pracę dążyła do realizacji celów programu, co w efekcie da jej wymierną korzyść materialną.

W Wytycznych do standardu uwzględniono szczególny przypadek wprowadzający alternatywne podejście do ustalenia dnia przyznania. Punkt 4 Wytycznych („Wytyczne”) stanowi, iż w niektórych przypadkach za dzień przyznania uznaje się inny dzień niż dzień zawarcia umowy uczestnictwa w programie. Dotyczy to przypadków kiedy usługi (w tym praca) zaczynają być świadczone zanim nastąpi ostateczne zatwierdzenie, czy to warunków programu, czy dokładnej listy uczestników programu. MSSF wymaga od jednostki ujęcia kosztów otrzymanych usług (lub wykonanej pracy) w czasie, kiedy te usługi lub praca były faktycznie świadczone. W związku z tym, jeśli ogólne warunki programu są stronom znane, jednostka nie powinna czekać z wyceną wartości godziwej instrumentów kapitałowych i ujmowaniem ich kosztu w czasie do momentu zawarcia formalnej umowy uczestnictwa. Argumentem za takim podejściem jest założenie, że usługodawca czy pracownik wiedząc, że w nieodległej przyszłości może stać się oficjalnym uczestnikiem programu wykazuje więcej zaangażowania w swoje działania w celu realizacji założeń programu. Mając na uwadze fakt, że koszt programu ujmuje się w celu odzwierciedlenia w sprawozdaniu finansowym jednostki kosztu usług czy pracy wykonanej w zamian za przyznane instrumenty kapitałowe, to zasadnym jest przypisanie wartości tych instrumentów do całego okresu nabywania uprawnień. W tym przypadku dzień przyznania, a więc i dzień wyceny przyjmowany jest jako dzień, w którym pojawiły się pierwsze konkretne przesłanki pozwalające usługodawcy czy pracownikowi przypuszczać, że będzie uczestnikiem programu.